„Poznanie siebie jest początkiem wszelkiej mądrości”. – Arystoteles
Gdyby zapytać o ulubiony kolor, film czy też o to, co najbardziej lubisz jeść, najprawdopodobniej odpowiesz bez żadnego trudu czy wahania.
Ale czy z równą łatwością udzielisz odpowiedzi na pytanie o wartości, jakie są dla ciebie najważniejsze, albo o swoją największą słabość?
Co określa cię jako osobę? Czy będą to twoje najważniejsze wartości czy może przekonanie o wyższości pizzy nad tofu?
Niesamowite, jak mało wiemy o sobie, ponieważ nigdy nie stawialiśmy odpowiednich pytań.
Jak bardzo jesteś ciekaw siebie?
To wysoce prawdopodobne, że nigdy wcześniej nie zadawałeś sobie tego typu pytań. Większość ludzi tego nie robi. A jeśli nawet im się to przytrafi, to zapewne głównie w ramach przygotowań do rozmowy o pracę. Możliwe zatem, że patrząc w lustro, tak naprawdę nie widzisz swojego prawdziwego ja. Wielu z nas żyje na autopilocie, nie poświęcając ani chwili na to, by zrozumieć siebie, zastanowić się nad tym, kim jesteśmy i do czego dążymy. Przykro to mówić, ale często obraz nas samych jest trafniejszy w cudzych oczach niż w naszych własnych.
Ciągle dążymy do kolejnego celu, nie poświęcając czasu na zastanowienie się, jak udało nam się (lub nie udało) osiągnąć poprzedni. Nie przychodzi nam nawet do głowy, aby przeanalizować, co moglibyśmy zrobić lepiej następnym razem.
Często idziemy przez życie, robiąc te same rzeczy, dokonując tych samych wyborów i podążając tymi samymi ścieżkami – a jednocześnie zachodzimy w głowę, dlaczego wciąż osiągamy ten sam rezultat. Wielu z nas tkwi w zaklętym kręgu niechęci do zmian. Dlaczego? Ponieważ w żaden sposób nie ćwiczymy autorefleksji.
Ten problem można jednak rozwiązać.
Kluczem jest włączenie regularnej autorefleksji do naszego życia osobistego i zawodowego. Aby odnieść największy sukces i być szczęśliwym, powinniśmy, jak już wcześniej wyjaśniłem, wykazać się ciekawością otaczającego nas świata. Musimy jednak być równie ciekawi odpowiedzi na pytanie, kim jesteśmy jako ludzie.
Głęboko wierzę, że wydarzenia minionego roku zmieniły nas na dobre. Gdy niczego już nie można uznawać za pewnik, zmienia się sposób postrzegania świata i tego, co naprawdę jest dla nas ważne. Niezależnie od indywidualnych okoliczności, otrzymaliśmy czas na refleksję nad naszym życiem i decyzjami – zarówno tymi, które już podjęliśmy, jak i tymi, które dopiero podejmiemy. Jeśli mądrze wykorzystaliśmy ten czas, mamy już za sobą początek autorefleksji i odrobinę praktyki. Wiele osób zaczyna właśnie doceniać jej wartość. Cała sztuka w tym, żeby z tej praktyki uczynić trwały nawyk.
Na czym polega autorefleksja?
Co właściwie rozumiemy przez autorefleksję? Słownik Cambridge podaje następującą definicję: jest to myślenie o własnych uczuciach i zachowaniach oraz ich przyczynach.
Praktyka autorefleksji to niezwykle potężne narzędzie (ale bywa też niewygodna). Najważniejsze jest dokonywanie jej w sposób wolny od osądu. Za główny cel postawić sobie trzeba dążenie do samodoskonalenia i uczenia się poprzez konstruktywne sugestie, nie zaś samokrytykę i negatywizm czy też wzmacnianie ugruntowanych przekonań. Tylko poprzez zrozumienie sił i motywacji, zarówno dobrych, jak i złych, które doprowadziły cię do miejsca, w którym jesteś dzisiaj (oraz powiązanych z tym uczuć) będziesz w stanie wyraźniej dostrzec, dokąd chcesz dalej iść i jak masz zamiar się tam dostać.
Ostrzegam jednak: nie jest to łatwe zadanie. Jeśli będzie wykonane dobrze, okaże się wymagające. To nie test, w którym znajdują się odpowiedzi poprawne i niepoprawne. Nie ma narzuconego terminu oddania kartki. Twoje odpowiedzi nie czynią z ciebie „dobrego” czy „złego” człowieka. Nikt cię nie słucha. Nikt cię nie osądza. Ale jeśli twoje odpowiedzi są szczere, dokładne i prawdziwe, przedstawią twój rzeczywisty obraz.
Autorefleksja jest trudna. Prawdopodobnie z tego powodu nie zajmujemy się nią częściej – również dlatego nie znamy samych siebie. Być może zakładamy, że już wiemy, kim jesteśmy, że mamy jasność, co nas napędza i motywuje, w czym jesteśmy dobrzy, a co nam nie wychodzi. Wielu z nas wpada jednak w pułapkę takich przypuszczeń, nie wiedząc tak naprawdę, skąd się biorą. W rzeczywistości często są błędne, stronnicze i mogą nieświadomie prowadzić nas do podejmowania niewłaściwych wyborów i nietrafionych decyzji.
Autorefleksja może również zwiększyć wydajność w pracy
Arystoteles mawiał, że poznanie siebie jest początkiem wszelkiej mądrości. Ta mądrość dotyczy nie tylko naszego prywatnego życia, lecz także zawodowego. Oto dlaczego:
• Autorefleksja może zwiększyć motywację i poziom energii w pracy. Naukowcy z University of Florida i University of Maryland, autorzy artykułu zamieszczonego w Harvard Business Review, odkryli, że liderzy, którzy codziennie rano praktykowali autorefleksję, zadając sobie pytanie, co czyni ich dobrymi przywódcami, czuli się bardziej zmotywowani i mniej wyczerpani w pracy.
• Autorefleksja może zwiększyć poziom szczęścia w pracy. Badania wykazały, że osoby dojeżdżające do pracy, które wykorzystały czas podróży na przygotowanie i zaplanowanie następnego dnia, były szczęśliwsze i bardziej produktywne.
• Autorefleksja może budować naszą pewność siebie w pracy. Regularnie praktykując autorefleksję, jesteśmy bardziej skłonni do tworzenia lepszych doświadczeń i podejmowania lepszych decyzji. Gdy dzieje się to częściej i otrzymujemy więcej pozytywnych rezultatów, zaczynamy postrzegać się jako zdolniejszych i bardziej pewnych siebie. W efekcie z czym rośnie nasz poziom samooceny.
• Autorefleksja może pomóc nam pokonać trudności wobec wyzwań i zmian w pracy. Autorefleksja może pomóc nam rozpoznać i przerwać cykl ciągłego negatywnego mówienia o sobie i samoograniczających przekonań. Może pomóc nam ujrzeć siebie jako silnych, zdolnych i utalentowanych ludzi, którymi jesteśmy, budując w ten sposób naszą rezyliencję.
• Autorefleksja może pomóc nam podnieść poziom empatii w pracy. Poprzez zrozumienie naszych najskrytszych motywacji, trosk, upodobań i niechęci rozwijamy inteligencję emocjonalną, która pozwala nam okazywać większe współczucie i empatię w stosunku do unikatowej sytuacji i perspektywy innych osób w naszym życiu zawodowym.
• Autorefleksja może pomóc nam w lepszej nauce: regularna autorefleksja pomoże nam lepiej się uczyć, ponieważ uświadamia nam, w jaki sposób najlepiej przyswa-jamy wiedzę. Co istotne, ułatwi nam rozwój i pomoże zwiększyć poczucie własnej wartości. To oznacza, że w obliczu porażki łatwiej będzie nam docenić zdobytą wiedzę i podjąć dalsze działania kierując się pozytywnym myśleniem. Chęć i umiejętność ciągłego uczenia się to jedne z kluczowych atrybutów, których poszukuje się podczas rekrutacji – właśnie dlatego są tak ważne dla twojej zawodowej kariery.
Jak praktykować autorefleksję?
Mając to wszystko na uwadze, jak możemy doskonalić się w autorefleksji i podejmować lepsze decyzje zawodowe?
Zadawaj sobie właściwe pytania
Pytania, które sobie zadajesz, są kluczem do poznania wiedzy o sobie. Tylko regularnie zadając sobie właściwe pytania, można dotrzeć do prawdziwych odpowiedzi, a tym samym podjąć odpowiednie decyzje dotyczące na przykład przyszłej kariery zawodowej.
Ale jakie pytania powinieneś sobie zadać w ramach autorefleksji nad swoją karierą? Oto kilka pomysłów na dobry początek:
1. Jaki jest mój cel zawodowy? Czy moje obecne stanowisko pomoże mi go osiągnąć?
2. Jak ja sam definiuję sukces zawodowy? Czy moje cele naprawdę pozwolą mi się spełnić, czy mają na nie wpływ opinie innych?
3. Jak będę się czuć za pięć lat, jeśli nie dokonam żadnych zmian w obecnej ścieżce kariery?
4. Jeśli moje obecne stanowisko nie wymaga ode mnie wysiłku, co jest tego przyczyną?
5. Czy wiem, jakie są obecne braki w moich umiejętnościach? Jak mogę je uzupełnić?
6. Jakie są samoograniczające, negatywne komunikaty, które codziennie sobie przekazuję i które mogą mnie powstrzymywać? Skąd biorą się te komunikaty i na jakich faktach (o ile w ogóle) są oparte?
7. Co robiłem, myślałem i czułem, gdy osiągałem najlepsze wyniki?
8. W czym jestem z natury dobry? Co przychodzi mi z łatwością i wprowadza mnie w dobry rytm pracy?
9. Które mocne strony najbardziej w sobie podziwiam? Z jakich osiągnięć jestem najbardziej dumny?
10. Kiedy ostatnio wyszedłem
poza swoją strefę komfortu? Czy naprawdę jestem nastawiony na rozwój swojej kariery?
11. Co mogłem osiągnąć w ciągu ostatniego roku, ale tego nie zrobiłem?
Dlaczego?
Gdy odpowiadasz na te pytania, postaraj się cofnąć o krok. Odpowiedzi nie trzeba udzielić natychmiast. Rozważ dobrze te pytania i zastanów się. Mój sposób polega na tym, aby myśleć o nich tak, jakbyś był dla siebie obcym człowiekiem, pozbywając się uprzedzeń i stronniczości. Nigdy nie udzielaj na nie takich odpowiedzi, jakie (jak sądzisz) chcieliby usłyszeć inni ludzie w twoim życiu lub, ogólniej mówiąc, społeczeństwo. Simon Sinek zaleca spojrzeć na sytuację w taki sposób, jakbyś oceniał ją z zewnątrz. Uważam, że to „oderwanie się” jest pomocne, kiedy bada się własną historię. Analizuj swoje zachowanie, wybory i postępowanie bez osądzania i z otwartym umysłem. Pozwoli ci to podjąć właściwe decyzje zawodowe w przyszłości.
Jasno określ swoje własne wartości
Być może jedno z najtrudniejszych pytań, na które trzeba sobie odpowiedzieć podczas autorefleksji, brzmi: „Jakie są moje wartości?”. Nasze osobiste wartości to rzeczy, które są dla nas ważne, które nas prowadzą i motywują, które kierują życiem, jakie dla siebie tworzymy. Stanowią DNA naszej osobowości i dla każdego są wyjątkowe. Jeśli nie masz jasnego obrazu wartości, jak zidentyfikujesz i osiągniesz swoje cele, jak podejmiesz właściwe decyzje i jak zbudujesz karierę i życie, jakie chcesz wieść?
Każdy z nas jest inny, każdy ma inne wartości. Jednak, jak wyjaśnia dr John Demartini, wielu myli je z oczekiwaniami. Większość ludzi zapytana o swoje wartości nieświadomie wymienia listę ideałów, starając się dopasować do tego, co według społeczeństwa powinno być dla nich ważne. Takie podejście jest bezsensowne i prowadzi na manowce.
Jak zidentyfikować nasze własne wartości? Jak wyjaśnia filantrop i life coach Stefan James, zadaj sobie pytanie, co jest dla mnie ważne w życiu. Pozwól, by odpowiedź przyszła do ciebie sama. Zanotuj ją, ale jej nie osądzaj. Być może jako pierwsza na myśl nasunie ci się rodzina – niewielu z nas powiedziałoby, że rodzina nie ma dla nas znaczenia. Ale „rodzina” to nie wartość. Aby określić swoje wartości, zastanów się, jakie emocje wzbudza w tobie rodzina – na przykład miłość, poczucie więzi, dumy czy wsparcie. Następnie ponownie zadaj sobie to samo pytanie: „co jest dla mnie ważne w życiu?”. Pozwól, by odpowiedź przyszła do ciebie sama. Ciągle zadawaj sobie to samo pytanie. Następnie uporządkuj spisane przez siebie wartości w hierarchię. Co jest dla ciebie najważniejsze? Co znalazło się na szczycie listy?
Zrozumienie, jakie są twoje wartości – czyli zasady, które definiują cię jako wyjątkową istotę ludzką – może pomóc wejść na właściwą drogę i – co najważniejsze – utrzymać się na niej. Posiadanie jasnego obrazu swoich podstawowych wartości może również pomóc dostrzec, co jest ważne, co jest warte twojego czasu, i w finalnym rozrachunku dać ci poczucie celu.
Ten rodzaj jasności i skupienia jest niezbędny do podejmowania właściwych, strategicznych decyzji dotyczących kariery. Właściwie bez niego nie uda się osiągnąć swoich celów! Zrozumienie własnych wartości i trzymanie się ich będzie miało wpływ na twoje kontakty i relacje ze współpracownikami oraz innymi osobami. Wpłynie też na twoje wybory dotyczące wykonywanej pracy, pracodawcy, dla którego chcesz pracować, jak również twojego zaangażowania w zapewnienie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.
Każdy człowiek inaczej dokonuje autorefleksji
Dokumentowanie odkryć dokonanych podczas ćwiczeń autorefleksji pomoże sprawić, że zaczną się wydawać bardziej realne i lepiej zapadną w pamięć. Zwiększy się siła ich oddziaływania i łatwiej będzie zastosować je w praktyce. Niektórzy prowadzą dziennik, inni wolą proste notatki w telefonie, jeszcze inni wolą porozmawiać z kolegą, menedżerem, mentorem, członkiem rodziny, partnerem lub przyjacielem.
Często zaglądam do swoich starych notatek. Niektóre z nich mają już wiele lat. Ukazują w ostrym świetle to, co jest dla mnie najważniejsze. To ciekawe, że podstawowe tematy pozostają niezmienne – nawet gdy życie wokół nas się zmienia. Ale interesująca jest również obserwacja pojawiających się nowych wątków, które mogą stać się katalizatorem pozytywnych zmian.
Kiedy i jak często dokonywać autorefleksji? To zależy od osobistych preferencji. Warto wyrobić sobie nawyk instynktownego, automatycznego działania na rzecz samodoskonalenia. Ćwiczymy regularnie, aby zadbać o nasze zdrowie fizyczne, dlatego powinniśmy też regularnie dokonywać autorefleksji, aby wzmocnić swoją psychikę – by być sprawniejszym, zdrowszym i szczęśliwszym człowiekiem.
Możesz zobowiązać się do codziennej refleksji – na początku lub na zakończenie dnia. A może jest to rytuał, do którego wracasz pod koniec dużego projektu, przed oceną wydajności lub gdy osiągasz ważny etap w swojej karierze? Dla każdego jest to coś innego. Najważniejsze, by skupić się na autorefleksji w takiej przestrzeni, w której czujesz się zrelaksowany, otwarty i wolny.
Jak już wspomniałem, autorefleksja nie jest łatwa. Wymaga wrażliwości, odwagi, przestrzeni, zaangażowania i czasu. Jeśli się spieszysz, pomijasz trudne pytania, poddajesz się, udzielasz „politycznie poprawnych” odpowiedzi lub po prostu kłamiesz, tylko się oszukujesz. Nikt nie ocenia twoich odpowiedzi poza tobą samym.
Autorefleksja ma za zadanie uczynić cię lepszym. Doskonalenie swojego życia zaczyna się od uczciwości i ciężkiej pracy. Jestem przekonany, że zdolność do autorefleksji będzie jedną z najważniejszych umiejętności, w jakie możemy się uzbroić w czasach, kiedy świat pracy podlega potężnym zmianom.
Alistair Cox, Chief Executive, Hays
Jeśli chcą Państwo zlecić Hays rekrutację bądź realizację usług HR, prosimy o wypełnienie formularza. Po jego przesłaniu skontaktujemy się z Państwem w celu omówienia możliwości naszej współpracy.
Hays ma biura w całej Polsce. Skontaktuj się z nami, aby omówić swoje potrzeby w zakresie zatrudnienia.