Żyjemy w dobie czarnych łabędzi – nieprzewidywalnych zdarzeń, których wpływ na rzeczywistość jest ogromny. Sytuacji nieoczekiwanych, często naszym zdaniem mało prawdopodobnych, ale o znaczących konsekwencjach. Żyjemy też w erze VUCA – środowisku biznesowym, które charakteryzuje się niestabilnością, niepewnością, złożonością oraz brakiem jednoznaczności. To wszystko wpływa na firmy, a także na ich pracowników.

Pracodawcy i zatrudnieni nieustannie próbują sobie radzić z nowymi sytuacjami i przygotować się na niepewną przyszłość. Nie wiedząc co nas czeka, jedni i drudzy nie mają możliwości dokładnie się przygotować na wszelkie okoliczności. Dlatego też ponad połowa firm, które dwadzieścia lat temu osiągały największe dochody, dziś już nie istnieje. Kolejnym obszarem, dotykającym realizację strategii firm, jest kryzys zaangażowania i efektywności pracowników, który rokrocznie uwzględniany jest w zestawieniach trendów HR.

Szef, który wspiera

Radzenie sobie w epoce czarnych łabędzi nie jest proste. Dlatego też rola lidera, menedżera nigdy nie była tak duża. To bowiem angażujące przywództwo sprawia, że pracownicy chcą i mają szansę zaangażować się w pracę oraz czerpać z niej satysfakcję. Znaczenie ma także kultura organizacyjna, wspierająca menedżerów w działaniu. Na co warto zwrócić uwagę? Przede wszystkim na relacje z pracownikami – niezależnie od szczebla zajmowanego w strukturze organizacyjnej. Nie ma idealnego stylu przywództwa, który sprawdzi się w każdych okolicznościach. Lider powinien zwinnie dopasowywać swój sposób działania do sytuacji. Powinien przy tym pamiętać, że liczy się efektywność pracowników, a ta jest łatwiejsza do osiągnięcia, jeśli pracownicy czują się samodzielni i znają kierunek, w jakim podąża zespół oraz cała organizacja.

Konieczne jest sukcesywne rozwijanie kompetencji i zaangażowania pracowników, prowadzące do sytuacji, w której zatrudnieni są samodzielnymi ekspertami w swoich obszarach. Aby to osiągnąć potrzeba elastyczności, umiejętności dopasowania się do indywidualnych potrzeb pracowników oraz przekazywania im odpowiedzialności. To pracownicy muszą wyjść na pierwszy plan, mieć możliwość zaistnienia i odnoszenia sukcesów.

Z jakich metod powinien skorzystać menedżer? W dotarciu do pracownika niezwykłą siłę mają rozmowy indywidualne. Regularne spotkania – również w formie zdalnej – podczas których to pracownik decyduje, o czym chce porozmawiać. Dzięki temu mówi o realnych potrzebach, a lider ma szansę na nie odpowiedzieć. Duże znaczenie ma także coaching. Zapewniając menedżerom solidne przygotowanie w tym zakresie, można doprowadzić do sytuacji, kiedy liderzy sami zaczną stosować elementy coachingu w swojej pracy. Będą wspierać pracowników w definiowaniu ich celów, zwiększaniu efektywności i rozwiązywaniu problemów.

Menedżer ery VUCA

Znakiem czasów VUCA jest niepewność. Pracownicy tracą poczucie bezpieczeństwa, czują się zagubieni i niepewni, a ich poziom stresu rośnie. W kontekście biznesowym, reakcja na sytuację zagrożenia może się przejawiać poczuciem bezradności, braku wpływu, nieuzasadnionymi atakami na osoby, z którymi spotykamy się na płaszczyźnie zawodowej, lub ucieczką od problemu, w tym zaklinaniem rzeczywistości. Wyzwanie dla menedżerów jest więc podwójne – muszą zarówno zadbać o swoją mobilizację do działania, jak również przeciwdziałać bezradności i niepewności pracowników. Potrzebne jest skierowanie energii zatrudnionych na działanie oraz wzmacnianie ich poczucia wpływu na samych siebie, zespół, dział, a nawet całą firmę.

Co odróżnia lidera od szefa zespołu? Przeczytaj.

Czarne łabędzie są sprawdzianem dla liderów. Wymagania i oczekiwania gwałtownie rosną, pojawiają się nieznane wcześniej zagrożenia, a odpowiedzialność menedżera rośnie z dnia na dzień. Codziennością staje się bieżące definiowanie wyzwań, obieranie odpowiedniego kierunku i towarzysząca temu wizja oraz strategia na niepewne czasy. Trzeba być blisko pracowników, zachować jasność komunikacji, przypominać cele i otworzyć się na informację zwrotną. Zdarza się również, że trzeba zmierzyć się z koniecznością redukcji zatrudnienia i w takim otoczeniu zadbać o pracowników. Jak to zrobić? Coraz więcej firm chętnie sięga po projekty outplacementu, zapewniające menedżerom większy komfort rozstania z pracownikiem, a zatrudnionym – miękkie lądowanie w nowych okolicznościach. Pracodawca zapewnia wówczas pracownikom, z którymi musi się rozstać, m.in. wsparcie finansowe, możliwość podniesienia lub zmiany kwalifikacji zawodowych, pomoc doradców zawodowych i dostęp do ofert pracy.

Funkcjonowanie w świecie VUCA to ogromny sprawdzian, który zaczyna się od weryfikacji sposobu, w jaki komunikujemy zagrożenia i niepewności. Zdecydowanie pomaga tutaj transparentność i otwartość oraz szybkość przepływu informacji. Pamiętajmy przede wszystkim o tym, że funkcjonowanie w okresie przejściowym, w którym wiele czynników i warunków ulega ciągłej transformacji, nie tyle wiąże się z akceptacją występujących zmian, co uczeniem i poszukiwaniem nowych sposobów działania.

Autor: Jadwiga Miśtak, HRC Manager w Hays Poland