Jak odpowiadać na niestosowne pytania?

Choć sytuacje, w których potencjalny pracodawca zadaje niegrzeczne lub dyskryminujące pytania, zdarzają się coraz rzadziej, warto wiedzieć, jak na nie reagować.

O co nie może pytać pracodawca?

Fakt, że słysząc pytanie typu „Czy planuje Pani założyć rodzinę” lub „Czy ma Pan żonę?” kandydat odczuwa zakłopotanie czy złość, nie powinien dziwić. W końcu są to nie tylko prywatne, delikatne kwestie, ale również – w kontekście spotkania zawodowego – pytania prawnie zabronione.

Potencjalny pracodawca może zapytać kandydata o jego wykształcenie i zdobyte doświadczenie, a także zweryfikować wiedzę i umiejętności. Nie ma jednak prawa poruszać aspektu stanu cywilnego, planów rodzinnych, orientacji seksualnej czy też poglądów politycznych. Mimo że pytanie o wiek będzie dozwolone w przypadkach zgodnych z prawem pracy, to wciąż warto zachować czujność w kontekście potencjalnej dyskryminacji i nierównego traktowania. 

Jak poradzić sobie z nieodpowiednim pytaniem?

Może okazać się, że rozmówca zadał niewłaściwe pytanie bezrefleksyjnie, a o błędzie zdaje sobie sprawę dopiero po fakcie. Może to wskazywać na brak doświadczenia w prowadzeniu rekrutacji. Niezależnie jednak od pobudek osoby przeprowadzającej rozmowę rekrutacyjną, warto wiedzieć, jak odpowiednio zareagować na podchwytliwe, dyskryminujące lub niestosowne pytanie:

• Przede wszystkim po usłyszeniu pytania, które w Twojej ocenie nie powinno paść, daj sobie chwilę i weź głęboki oddech. Nie warto reagować na nie w najsilniejszych emocjach
• Po krótkiej pauzie kulturalnie odpowiedz, że nie chciałabyś_ chciałbyś odpowiadać na pytania, które nie mają związku z Twoją karierą zawodową
• Jeśli rozmówca będzie naciskał, możesz powołać się na przepisy prawa
• Inną opcją jest zignorowanie niewłaściwego pytania i skierowanie uwagi na zagadnienie, które leży trochę poza pytaniem. Przykładowo możesz powiedzieć: „Myślę, że to, o co Pani_ Pan pyta może wpływać na/ wiązać się z… W tym kontekście uważam, że…” i sformułować odpowiedź, którą chcesz, aby współrozmówca usłyszał 

Inne trudne pytania – jak na nie odpowiadać?

Czasami motywacją rozmówcy do zadania konkretnego pytania może być też chęć sprawdzenia tego, jak zachowujesz się pod wpływem stresu – szczególnie jeśli aplikujesz na rolę silnie stresogenną. Wówczas możesz usłyszeć niekoniecznie niedozwolone, czy też dyskryminujące, ale po prostu trudne pytanie. Zobacz, jaką strategię możesz wtedy przyjąć:

1. „Proszę o sobie opowiedzieć”

TAK: Ogólnie, ale zwięźle opowiedz, jakim pracownikiem jesteś i do czego dążysz w karierze zawodowej.
NIE: Nie opowiadaj rozmówcy całej historii swojego życia osobistego.

2. „Czy słyszała Pani_ Pan jakieś negatywne opinie o naszej firmie?”

TAK: Firma z kiepską opinią nie zainteresowałaby Cię, prawda? W takiej sytuacji warto szczerze odpowiedzieć, że nic złego o niej nie słyszałaś_ słyszałeś.
NIE: Na pewno nie powtarzaj plotek zasłyszanych na spotkaniu towarzyskim. 

3. „Dlaczego to właśnie Panią_ Pana powinniśmy zatrudnić?”

TAK: Podaj przykłady na to, że spełniasz wymagania zawarte w ofercie pracodawcy i wskaż cechy lub doświadczenia, które mogą Cię wyróżnić na tle innych kandydatów.

NIE: Nie wykazuj się nadmierną pewnością siebie czy też skromnością. Zamiast tego opowiedz o sobie w wyważony i taktowny sposób.

4. „Gdzie widzi się Pani_ Pan za 5 lat?”

TAK: Opowiedz, jak Twoje predyspozycje i kompetencje umożliwią Ci spełnienie zawodowych aspiracji, np. na wyższym stanowisku w firmie, do której aplikujesz.

NIE: Nie odpowiadaj, że nie masz na razie planu – na pewno w Twojej głowie jest jakaś wizja wymarzonej kariery.

5. „Czy umie Pani_ Pan pracować pod presją czasu?”

TAK: Podaj konkretny przykład, który potwierdzi tę zdolność lub wskaż na inną kompetencję, która może rekompensować brak umiejętności pracy pod presją.

NIE: Nie ograniczaj się do krótkich frazesów i nie wymyślaj nieprawdziwych historii.